Semtila pat in Pathen thupeh ngaisah louna le thu-hil chomjepjep aum jingin; tun eiho lah in jong atamtai. ‘Golvah kin’ Christian masahon abol hou jong, tukhanga ngaisah lou atam in, amanglou jong atamtai.
Christiante dia Kin loupi Ni sehseh ‘Christmas’, ‘Good Friday’ jong ngaisahlou atamtai. ‘Jesu penni ahimonge ti hetchetna jong hilouva ‘Christmas’ kimang angaikhoh poi’, ‘Jesu thini mong ahi ti hatchet hilouva Good Friday’ man angaipoi; ahiloule, ‘Mi thini, Jesu thinia iti kipa golvah kibol ding ham?’ tiloi atam tai. Chubanin, ‘Pathen dia nijouse kibang cheh ahi, nikho khat chu imachoma gela man angaipoi’ ti jong atame. Solchah Paul in ‘hoijoh jong adihpen le adihlou joh aum deh poi’ tin aseinai.
Adih le adihlouna hilouvin, man aphatchomna, adeh a India gamsunga hon iman diu akhohna aume. Christmas, Good Friday kimanga, Golvah ankong le kin kimang hi Houbung in Pathen thu le Aloupina aphondoh nau,Houbung dia ‘Mission’ kinbolna ‘Ministry’ khat ahi. Adeh a Christian lhomcha ihinau India gama hi hiche KIN hohi phatea miho het a iman jing diu aphai. Langkhat a seidin, phatea iman jing louvule hiche nikho ho Solkal in hetpina a ‘Choldona’ (Holiday/ Chhuti) eipeh’u jong hi eipehda jeng theinau jong aume.
Ajehchu, India hin jat le nam, Hou chomchom atamin, choldo nikho i-neicheh’ule, solkal natohna nikho hi lhomcha bou ahitai. Suhbei theithei suhbei ding solkal thiltup ahi.
Hiche hi keima ngaidan keu kaseina ahipoi. English thuso bolmi kahi’na a kihettopi tampi mihem neiya pakaiyin eikoina akona khohetna kanei le kamudol kasei ahi. Christiante’n KINBIH inei hou hi ngaisah-louva, seichomchom le man angailouna seiya, maanglouloi atam chana eisuhmang peh theiyu ahi.
KIN man hohi ‘Huhhing channa’ lampi vang ahikhelpoi. Hinla, KIN man hi Pathen loupi phondohna ahi. Pathen Lenggam thu chu neh le don thu ahipoi. Hinla, Pathen kin bolna lampi khat ahi. Bollou akhohna aumpoi. Hinla, bol aphatna atamjoi.
KIN kiman hetdoh theina pipen chu GOLVAH ankong nehkhom hi ahipene.
Thuchih kisei ‘Thu seiya hiltho sangin, natoh a vetsah aphachomjoi’ (Example is better than precept) kiti hi Pakai Jesu le anungjuiten abolu ahi.
‘Christmas’ hi Jesu penni ahi tia KIN namana GOLVAH nabolle chapang neocha hon, naseitho sanga ahet jingjengu ahi. Chate hohin kumseh-le December 25 lhunkal angalel jengu ahi. Ajehchu, Christmas tengle vonthah aneidiu, aloi jouseuto kin amankhom diu, la asahdiu, lam diu, School kicholdo diu athau noma ahi. Chule, “ipi dia Christmas kimang ham ? Pakai Jesu penni hija ahi. Jesu chu koi hija hitia hi kipa thanop kibol ham? Vannoi le eiho jouse Huhhingpu ahijal ahi” tiho ahet jengu ahi. Hichu, thu tampi naseipeh sanga ahetbai joh ule, asuhmil theilouvu ahi.
Chutobangma achu, Good Friday nia GOLVAH ankong kibol jong chapang hon ahet jengu ahi.
GOLVAH Ankong umlouvin chapang athanom tahtah theipoi. Chule, bol le bollou kibang thila agel jiu bou ahi. Ajehchu, mihem dia ‘anneh’ hi thupipen, tahsa dia hina le khanna ahi. Paitheilou thil thupi khat ahijala, mipi ankong sokhom hi mihem in abolji ahi.
Nang penni le najineini le nikho thupi danga bon miho ankong nasokhompi nomle, ipi dia na Pathen le na Huhhingpu kin nikhat a mipi ankong sokhompi ding nada ham? Ole, annelouva hingthei nahi ham? Tahsa mihem dia thupipen anneh khomna Pakai Kina nabol ding chu nasumsel ham? Houbung mite jousen anneh khat sanga tamjep todoh a mipi nehkhom hi loupi nasah lou ham? Ankong nasem le nasemlouna kin chu kibanga mihon agel diuva nagel ham?
Ankong sema Pakai Kintheng bol hi tahsanlou hon jong Christa ahetdohnau khat ahi. Chapang, aheloulai ho hetdia ibolnau ahibana tahsanlou ho hetdia Christa phondohna khat jong ahi. Na ankong hungsoh hih jongleur, Christian nahina a nakinman chu natohkhompi, nagoldang ho le nah eng le kom jousen ahet u ahi. Hiche kin chu ipidia nabol ham? Christa penni/thini ahi jouse jong ahet jiu ahitai. Hichu, japi maiya Christa naphondohna ahi.
Adeh a India gam hi Christian lhomcha bou ahi. Hiche muna hi, eima umna mun cheh a bolteitei jeng ding ahi.
Nachanga tahsanlou lah a natong nahi jongle Christmas le Good Friday beh hin, na ina ankong seminlang natohkhompi khat le nibeh an nehkhompin. Naneh ding konle seipeh in, “Kei Christian kahi. Tuni hi vannoi huhhingpu Jesu Christa penni/thini ahin, vannoi pumpia Christian jousen amanu ahi. Keila Houbung mite lah a kalha theipoi. Hijeh achu, nangto beh Pakai Jesu minin ankong umkhom hite tia kakou nahi. Kipah tah in nekhom hite, Jesu Christa minin” tin seipeh in.
Hichu, Pakai Jesu lhacha kin nabolna phatah ahi. Nidang jouse naboltheilou jong le Christmas le Good Friday beh a nabol jongle, kumkhat a nini beh ‘Missionary’ natohna nei nahina ahi. Nahinkhoa Pakaiyin aloupina aphondoh ding ahi.
Pathen thu Bible hi ivet-la Pathen in ‘Golvah Kin’ mihemten aman diu adeipeh e. Isralete a pat Christiante geiyin aman diu adei ahi akimudoh theiye. Chule, Ama tahsanlou mite jengin jong hitobang ‘Golvah Kin’ hi bolna ding lungthim aneiyun ‘Kin’ (Festival) jaatjousen aneiye.
Ahideh in, Ama Pathen khatseh ahi hethema tahsana anungjuiten ‘Golvah Kin’ aman diu adeilona hi asemsa mihemte le Ama kihetmatna ding, kikhutjomna ding, thilloupi abolpeh hou ahet jingna diu ahipene. Hiche ‘Kin’ hohi ‘huhhing channa ding’ vang ahikhelpoi. Hinla, Ama vahchoina le Akin bolna khat ahi.
Ami Israelte koma ‘Kalchuh Kut’ aman diuva thu apeh chun, Pathen in aseiye : “Hiche nikho hi, Kei-Pakai thilbol geldohna, sakho kut a nanei diu ahi. Akhang khangin bol jinguvin,” ati.( Exodus/ Potdohbu 12:14)
Jesun ‘Pakai Jan-Antheng’ (Lord’s Super) aphudoh jong chun aseiye, “Neihet jingna diuvin bolun”ati (Luke 22:19). Hichu Jesu na geldohna le nahetjingna ding mai ahipoi. Nadinga ahinna apeh, chonsetna kona na huhhing thu nahetna ding, akin nabol jingna ding ahi.
Masanga israelte an (bu) neh chu Changlhah le lengpi-tui ahi. Tu jong hin, North India le South India lam jenga jong eiho bu (rice0 nelouva changlhah keu an(bu)a nei atame.
Pakai Jesun ‘Antheng” abolchu ‘bu anehkhompi’ ahi. Seijuite, hristian masa hon ahinbol jom peh’uve. Christian ahung machalle ‘changlhah hehbal’ (breaking bread) hiti Christian jousen ahinbol peh tai. Anchang/ changchang( Rice) neho sanin ‘changlhah le Lengpitui’ ahinbolpeh taove. Hijeh hin, ‘Antheng’ hi but ah hilouva ‘changlhah hal le theitui’ oivana hilouva kinea-kidonmaimai ( Light Refreshment) maimai danin aumdoh tai.
Jesu tahsa le thisan hi ‘Light Refreshement’ maimai ahipoi. Oivana, tahsa le lhagao, akopgoma, oi-vana ahijoi. Hinla, ajoujaiya, Antheng jonkhom seh a bu le lengpitui mipi dia bolchu thil hahsa ahitai. Avetsahna le hetjingna ding le Amina kitepna ( anungjui jingdia ki hahselna) bolthah jinga dia ‘Changlhah-hal le Lengpitui’ ibolu ahi.
Hichena chunga jong chu, Christmas le Good Friday beh a japi dia ankong sem hi hatah a kibola India Christianten beh ibol jing diu aphai. Tahsanlou jong kouva manpi, nehkhom-donkhompi jing ding ahi. Eiho nehding tona chunga Houbung in sum pehdoh a tahsanlou kouva ama ho neh ding Houbung Fund akon beh a neh sembe ding aphai. Anea hung hochun, Jesu thu chu ahet jeng diu ahi. Pathen in anople, hitia hung lha ho chu phatkhat-le tahsanna apeh a Christa ahinbel jeng theiyu ahi.
Jesu penni le athini khel nahet a ipi nabolthei deh ding ham? Chusanga lujo chu Pathen in Romans Emperor Constantine thaneina mangcha a masanga Nisa hi Pathen anahisah uva ana houjinau nikho December 25 chu Constantine in ‘Nisa hi Pathen ahipoi. Pathen tah hung kiphonna chu Chapa Jesu ahi’ tia December 25 chu Jesu penni ‘Christmas’ tia ahinmannau hi manna Jesu pennikho geldohna le hetjingna, chule, miho hetheiya manna nei hi Pathen loupina le athupha phondohna joh ahi.
Chutobanga, chu ‘Mithini/ Jesu Thini’ chu lungnatpi ding bou ahi, iti kipa Golvah kibolding ham” tia gel hilouva, Jesu thijala ‘lhatdamna chang ihiu’ kipana jal le ‘Ei huhhingnau kin achaina, athini’ geldoh jingna, hetjingna, chapang le tahsanlou ho hetna dinga joh le Pathen loupina dia man ding, GOLVAH jong bolding ahi. Hichu, Pathen Lenggam machalna ding ahijoi.
Ijemtia, tu Good Friday le thokitnia hi Jesu Christa mina tahsanlou khat beh an naneh khompile, Pathen loupina din hinseiyin, taona pankhom theina din.
Pathen in panpi jingtan.
(L.K.Hengna 3.4.2015)
Christiante dia Kin loupi Ni sehseh ‘Christmas’, ‘Good Friday’ jong ngaisahlou atamtai. ‘Jesu penni ahimonge ti hetchetna jong hilouva ‘Christmas’ kimang angaikhoh poi’, ‘Jesu thini mong ahi ti hatchet hilouva Good Friday’ man angaipoi; ahiloule, ‘Mi thini, Jesu thinia iti kipa golvah kibol ding ham?’ tiloi atam tai. Chubanin, ‘Pathen dia nijouse kibang cheh ahi, nikho khat chu imachoma gela man angaipoi’ ti jong atame. Solchah Paul in ‘hoijoh jong adihpen le adihlou joh aum deh poi’ tin aseinai.
Adih le adihlouna hilouvin, man aphatchomna, adeh a India gamsunga hon iman diu akhohna aume. Christmas, Good Friday kimanga, Golvah ankong le kin kimang hi Houbung in Pathen thu le Aloupina aphondoh nau,Houbung dia ‘Mission’ kinbolna ‘Ministry’ khat ahi. Adeh a Christian lhomcha ihinau India gama hi hiche KIN hohi phatea miho het a iman jing diu aphai. Langkhat a seidin, phatea iman jing louvule hiche nikho ho Solkal in hetpina a ‘Choldona’ (Holiday/ Chhuti) eipeh’u jong hi eipehda jeng theinau jong aume.
Ajehchu, India hin jat le nam, Hou chomchom atamin, choldo nikho i-neicheh’ule, solkal natohna nikho hi lhomcha bou ahitai. Suhbei theithei suhbei ding solkal thiltup ahi.
Hiche hi keima ngaidan keu kaseina ahipoi. English thuso bolmi kahi’na a kihettopi tampi mihem neiya pakaiyin eikoina akona khohetna kanei le kamudol kasei ahi. Christiante’n KINBIH inei hou hi ngaisah-louva, seichomchom le man angailouna seiya, maanglouloi atam chana eisuhmang peh theiyu ahi.
KIN man hohi ‘Huhhing channa’ lampi vang ahikhelpoi. Hinla, KIN man hi Pathen loupi phondohna ahi. Pathen Lenggam thu chu neh le don thu ahipoi. Hinla, Pathen kin bolna lampi khat ahi. Bollou akhohna aumpoi. Hinla, bol aphatna atamjoi.
KIN kiman hetdoh theina pipen chu GOLVAH ankong nehkhom hi ahipene.
Thuchih kisei ‘Thu seiya hiltho sangin, natoh a vetsah aphachomjoi’ (Example is better than precept) kiti hi Pakai Jesu le anungjuiten abolu ahi.
‘Christmas’ hi Jesu penni ahi tia KIN namana GOLVAH nabolle chapang neocha hon, naseitho sanga ahet jingjengu ahi. Chate hohin kumseh-le December 25 lhunkal angalel jengu ahi. Ajehchu, Christmas tengle vonthah aneidiu, aloi jouseuto kin amankhom diu, la asahdiu, lam diu, School kicholdo diu athau noma ahi. Chule, “ipi dia Christmas kimang ham ? Pakai Jesu penni hija ahi. Jesu chu koi hija hitia hi kipa thanop kibol ham? Vannoi le eiho jouse Huhhingpu ahijal ahi” tiho ahet jengu ahi. Hichu, thu tampi naseipeh sanga ahetbai joh ule, asuhmil theilouvu ahi.
Chutobangma achu, Good Friday nia GOLVAH ankong kibol jong chapang hon ahet jengu ahi.
GOLVAH Ankong umlouvin chapang athanom tahtah theipoi. Chule, bol le bollou kibang thila agel jiu bou ahi. Ajehchu, mihem dia ‘anneh’ hi thupipen, tahsa dia hina le khanna ahi. Paitheilou thil thupi khat ahijala, mipi ankong sokhom hi mihem in abolji ahi.
Nang penni le najineini le nikho thupi danga bon miho ankong nasokhompi nomle, ipi dia na Pathen le na Huhhingpu kin nikhat a mipi ankong sokhompi ding nada ham? Ole, annelouva hingthei nahi ham? Tahsa mihem dia thupipen anneh khomna Pakai Kina nabol ding chu nasumsel ham? Houbung mite jousen anneh khat sanga tamjep todoh a mipi nehkhom hi loupi nasah lou ham? Ankong nasem le nasemlouna kin chu kibanga mihon agel diuva nagel ham?
Ankong sema Pakai Kintheng bol hi tahsanlou hon jong Christa ahetdohnau khat ahi. Chapang, aheloulai ho hetdia ibolnau ahibana tahsanlou ho hetdia Christa phondohna khat jong ahi. Na ankong hungsoh hih jongleur, Christian nahina a nakinman chu natohkhompi, nagoldang ho le nah eng le kom jousen ahet u ahi. Hiche kin chu ipidia nabol ham? Christa penni/thini ahi jouse jong ahet jiu ahitai. Hichu, japi maiya Christa naphondohna ahi.
Adeh a India gam hi Christian lhomcha bou ahi. Hiche muna hi, eima umna mun cheh a bolteitei jeng ding ahi.
Nachanga tahsanlou lah a natong nahi jongle Christmas le Good Friday beh hin, na ina ankong seminlang natohkhompi khat le nibeh an nehkhompin. Naneh ding konle seipeh in, “Kei Christian kahi. Tuni hi vannoi huhhingpu Jesu Christa penni/thini ahin, vannoi pumpia Christian jousen amanu ahi. Keila Houbung mite lah a kalha theipoi. Hijeh achu, nangto beh Pakai Jesu minin ankong umkhom hite tia kakou nahi. Kipah tah in nekhom hite, Jesu Christa minin” tin seipeh in.
Hichu, Pakai Jesu lhacha kin nabolna phatah ahi. Nidang jouse naboltheilou jong le Christmas le Good Friday beh a nabol jongle, kumkhat a nini beh ‘Missionary’ natohna nei nahina ahi. Nahinkhoa Pakaiyin aloupina aphondoh ding ahi.
Pathen thu Bible hi ivet-la Pathen in ‘Golvah Kin’ mihemten aman diu adeipeh e. Isralete a pat Christiante geiyin aman diu adei ahi akimudoh theiye. Chule, Ama tahsanlou mite jengin jong hitobang ‘Golvah Kin’ hi bolna ding lungthim aneiyun ‘Kin’ (Festival) jaatjousen aneiye.
Ahideh in, Ama Pathen khatseh ahi hethema tahsana anungjuiten ‘Golvah Kin’ aman diu adeilona hi asemsa mihemte le Ama kihetmatna ding, kikhutjomna ding, thilloupi abolpeh hou ahet jingna diu ahipene. Hiche ‘Kin’ hohi ‘huhhing channa ding’ vang ahikhelpoi. Hinla, Ama vahchoina le Akin bolna khat ahi.
Ami Israelte koma ‘Kalchuh Kut’ aman diuva thu apeh chun, Pathen in aseiye : “Hiche nikho hi, Kei-Pakai thilbol geldohna, sakho kut a nanei diu ahi. Akhang khangin bol jinguvin,” ati.( Exodus/ Potdohbu 12:14)
Jesun ‘Pakai Jan-Antheng’ (Lord’s Super) aphudoh jong chun aseiye, “Neihet jingna diuvin bolun”ati (Luke 22:19). Hichu Jesu na geldohna le nahetjingna ding mai ahipoi. Nadinga ahinna apeh, chonsetna kona na huhhing thu nahetna ding, akin nabol jingna ding ahi.
Masanga israelte an (bu) neh chu Changlhah le lengpi-tui ahi. Tu jong hin, North India le South India lam jenga jong eiho bu (rice0 nelouva changlhah keu an(bu)a nei atame.
Pakai Jesun ‘Antheng” abolchu ‘bu anehkhompi’ ahi. Seijuite, hristian masa hon ahinbol jom peh’uve. Christian ahung machalle ‘changlhah hehbal’ (breaking bread) hiti Christian jousen ahinbol peh tai. Anchang/ changchang( Rice) neho sanin ‘changlhah le Lengpitui’ ahinbolpeh taove. Hijeh hin, ‘Antheng’ hi but ah hilouva ‘changlhah hal le theitui’ oivana hilouva kinea-kidonmaimai ( Light Refreshment) maimai danin aumdoh tai.
Jesu tahsa le thisan hi ‘Light Refreshement’ maimai ahipoi. Oivana, tahsa le lhagao, akopgoma, oi-vana ahijoi. Hinla, ajoujaiya, Antheng jonkhom seh a bu le lengpitui mipi dia bolchu thil hahsa ahitai. Avetsahna le hetjingna ding le Amina kitepna ( anungjui jingdia ki hahselna) bolthah jinga dia ‘Changlhah-hal le Lengpitui’ ibolu ahi.
Hichena chunga jong chu, Christmas le Good Friday beh a japi dia ankong sem hi hatah a kibola India Christianten beh ibol jing diu aphai. Tahsanlou jong kouva manpi, nehkhom-donkhompi jing ding ahi. Eiho nehding tona chunga Houbung in sum pehdoh a tahsanlou kouva ama ho neh ding Houbung Fund akon beh a neh sembe ding aphai. Anea hung hochun, Jesu thu chu ahet jeng diu ahi. Pathen in anople, hitia hung lha ho chu phatkhat-le tahsanna apeh a Christa ahinbel jeng theiyu ahi.
Jesu penni le athini khel nahet a ipi nabolthei deh ding ham? Chusanga lujo chu Pathen in Romans Emperor Constantine thaneina mangcha a masanga Nisa hi Pathen anahisah uva ana houjinau nikho December 25 chu Constantine in ‘Nisa hi Pathen ahipoi. Pathen tah hung kiphonna chu Chapa Jesu ahi’ tia December 25 chu Jesu penni ‘Christmas’ tia ahinmannau hi manna Jesu pennikho geldohna le hetjingna, chule, miho hetheiya manna nei hi Pathen loupina le athupha phondohna joh ahi.
Chutobanga, chu ‘Mithini/ Jesu Thini’ chu lungnatpi ding bou ahi, iti kipa Golvah kibolding ham” tia gel hilouva, Jesu thijala ‘lhatdamna chang ihiu’ kipana jal le ‘Ei huhhingnau kin achaina, athini’ geldoh jingna, hetjingna, chapang le tahsanlou ho hetna dinga joh le Pathen loupina dia man ding, GOLVAH jong bolding ahi. Hichu, Pathen Lenggam machalna ding ahijoi.
Ijemtia, tu Good Friday le thokitnia hi Jesu Christa mina tahsanlou khat beh an naneh khompile, Pathen loupina din hinseiyin, taona pankhom theina din.
Pathen in panpi jingtan.
(L.K.Hengna 3.4.2015)
No comments:
Post a Comment