‘Pathen Mihem Hung Kisoh’ hi English in
‘Incarnation’ akiti. ‘Incarnation’ kiti thucheng hi Bible ahin akimupoi. Pathen
thu kholgil ‘Theologian’ ho thucheng man bou
ahi. Chule, ‘Incarnation’ hi Latin paova ‘in’ le ‘caro’ (flesh – tahsa,
mihem tahsa) tina akona kilagom ahi, hichu English a sedin ‘clothed in
flesh’,eipaova ‘tahsa a kivon’, ahiloule, ‘the act of assuming flesh’ ‘tahsa
ahungsondan’ tina ahi. Theology’a jong hin ima danga akimang poi. Akimanna
khatseh hi ‘I-Pakaiyu Jesu Christa’n, Pathen Chapa ahi jeng vanga, Ama chamtah
a Mihem tahsa’a ahung jeng thu kiseina a
bou kimanga ahi. Hitia chu, Christian Doctrine’a hi ‘Incarnation’ hi ‘Pakai
Jesu Christa, tonsot Pathen Chapa chu Mihem in ahung kisoh e’ tia aseina ahi.
Hiche thilsoh hi leiset le vanthamjol a thilsoh jouse thusima dia thilsoh
lenpen ahi. Akibahpi ding umlouhel ahi.
Solchah Paul in aseiye, “Chule, hitobang Pathen
hi’na kidang hi seiboiding beihel ahi : Pathen chu tahsa limin ahung
kilangtai…”(I Timothy 3:16).
Thengtah a seidin, Jesu Christa mihem hung kiso (
Incarnation of Jesus Christ) hi mihem hi’na dola hetna khellampeh, hetphahlou,
mihem hetnan adoljoulou le akholjoulou ahi. Pathen in Ama lekhabu thenga kona
bou aphondoh a, chule Lhagao Theng’a hetna apeh honbou ahettheiyu ahi. Pathen
in Achapa Mihem akisoa, mihem lah a ahung chen jeng ding lom pha asahding chu
thil hahsa ahi. Hinla, hichu ahung hitai, ahidol jouse Athu Bible ahin ajihsah
cheh in ahi.
Jesu Christa ‘Mihem ahung kisona le Apen-thenna’.
(Incarnation and the Virgin Birth of Jesus Christ)
Thudang
isei masangun, mitamtah in hetkhen hahsa asah’u ‘Jesu Christa ‘Mihem ahung kisona’ le ‘Apen-thenna’ kibahlouna seiyute:
1.Pathen
Chapa Mihem hung kisoh hi ‘Pathen Mihem ahung kisoh tahbeh mong e ti hetna ahi;
2.Apenthenna (the Virgin Birth) hi Pathen
Chapa Mihem ahung kisodan ah.
Hiche
teni hi thu chomgel kiseina ahivang in, thukhat kiseimatna ahi.Jesu Christa pen
chu atheng hilou hile Pathen mihem hung kisoh hitheilou ding, mihem dang ho
banga Adam’a chonsetna neiya peng mihem bou hiding ahi.
Thudihtah
chu, tonsot-Pathen hija, aloupina jouse dalha’a Mihem hung kisoh ahin; Mihem
ahung kisona dingdan alhen chu ‘Apen thengna’ hi ahi.
‘Apen-theng’
kiti hi ‘Nungah thengsel sunga ahung kijil’ hi ahi.
Pathen
Mihem ahung kisona hi John sut kipana Thupha hin hitin aseiye :
‘’
Thu chu tahsaphe ahungdsoh-in, i-lah-uva ahung chengin, keihon aloupina, Paa
kon Chapa chang khatseh loupina chu lungset le thutah lhingset’in kamutauve.’’ (John
1 :14).
Cerinthus,
kiti houbung hung kipat tila ‘Docetism’ ho lamkai khat chun i-Pakaiyu chun
mihem lim aput maimaiyin bou anaseiye. Hinla, “Thu chu tahsaphe ahungsoh tai”
tihin, mihem tahsa lhingset ahungso asei ahibouve.
John
1:14 a
kisei hetchetna din chang 1na-hito sim mat ngaiya ahi : ‘’Thu chu ati’la ana
umsa ahin, chule Thu chu Pathen’a umsa ahin, chule Thu chu Pathen ahi……….Chule
Thu chu Tahsaphe ahungsoh tai.”
Pa-to
tonsot’a pat’a umpa chu Mihem hung kisoh a ahi, mihem tahsa chu tahsa’a anei
ahi. Mihem limpu mai mai ahipon, mihem tahsa chu tahsa’a anei ahi. Noiya hohi
phatechan ven -
Ama
chu ’’Pathen-to ana uma ahi’’ (chang. 1); Ama chu ’’tahsaphe
hungsoh ahitai” (chang. 14). Ama chu ’’Pathen-to ana uma ahi’’ (chang.
1); Ama chu ’’eiho lah a ahung chengtai’’ (chang. 14).
Thitheilou
tonsot Pathen hijingsa chu thithei,mangloiding mihem hung kisoh ahi. Mihem
geldia hahsa, hijala, atahbeh ahi!
Paul
in Galatia lekhathot a asei kit e: ‘’ Ahinla
phat alhinset phat’in Pathenin a-Chapa ahinsol lhan, Danthu dungjuiyin numei
sunga ahung pengin, Danthu noiya umho lhatdoh a eiho chalamthu ihina diuvin
ahung’e.’’
(Galatians 4:4, 5).
Paul
in “ Pathen in Achapa ahinsol chu, numei sunga hungpeng ahi” atina chu, Pathen
Mihem hung kisoh mong mong ahi aseina ahi.
Pathen
in Achapa ahinsol kiti hin, Pathen in Cha aneiye tia gelthei ahi. Christa chu
Chapa ahina chu tonsot’a Pa-to akijopmatnau ahin, Mary sunga ahung pen jeh
ahipoi. Chapa hin pa hi’na (mije) anei banga I-Pakaiyu Jesu Christa hin Pathen
hi’na chu Pa-to kibanga anei ahi.
“Pathen
in Achapa ahinsol ahi”, chunglama alaltouna akona, vana aloupina muna kona
ahinsol ahi chu adih e. Pathen in ahinsola hina’a, hinla, apen jouva kona bou
Achapa hung hija ahipoi; tonsot’apat Achapa hijingsa chu ahinsol ahijoi.
Kum
sangtam masang chun Christ hungpen ding chu Themgao Isaiah in aseitai, ‘’ Eiho din naosen khat apengin, Chapa
khat eikipeuve! . . . ’’ (Isaiah 9:6).
Chapa
chu eihon i-hetmasanguva, tonsot a eina pehsau ahitai. Mihem’a ahungpen chu
eiho koma ahungdan (method) bou ahi.
Paul
in Philippi lekhathot’a aseikit’e: ‘’
Hiche hi nalung’uva cheng hen, Jesu Christa lunga jong achen bangin : Ama chu
Pathen limpusa ahijal’in, Pathen to kibanga um chu hunama kila hilouding
hijongle: Ama minthanna din abolpon, chule, soh lim akivonin, mihem tobang
ahung kisoh in: mihem chonna banga chonnin
akimu’n, Ama chamtah-in akisunemin, chule, thina chan-gei tona’n thupeh nit in,
thingpel’a thina chan geiyin thupeh anit in ahi. Hijeh a chu Pathenin Ama chu
nasatah a achoisanga, Min jouse sanga minthangpen apeh ahi: Hijeh a chu van le
leiset chule leiset noiya cheng jouse Jesu min’a dilsu’a chibai aboh cheh diu
ahi; Chule, lei jousen Pa Pathen loupina dinga Jesu Christa chu, ‘Pakai’ tia
aphondoh cheh diu ahi.” (Philippians
2:5-1 1).
(Noiya English ahi kalethu ahi,
achengchenga hetbaina dia. Bible hi, athu lhangpia kileh aumin, achengchenga
kileh aume. Adihmo aumpoi. Lhangpia sim dia kileh hohi abung pumpi isimle asei
kihe ahin; aching chenga kileh hohi, aching chenga jong hetbaidia kileh ahi)
{
Let this mind be in you, which was also in Christ Jesus: who, being in the form
of God, thought it not robbery to be equal with God: but made Himself of no
reputation, and took upon Him the form of a servant, and was made in the
likeness of men: and being found in fashion as a man, He humbled Himself, and
became obedient unto death, even the death of the cross. Wherefore God also hath
highly exalted Him, and given Him a name which is above every name: that at the
name of Jesus every knee should bow, of things in heaven, and things in earth,
and things under the earth; and that every tongue should confess that Jesus
Christ is Lord, to the glory of God the Father’’ (Philippians 2:5-1 1).}
{Eiho
paova Bible seidan ‘’Jesu
Christa sunga cheng lungput chu nang ho sung gil a jong cheng ding ahi. Aman
Pathen lim le mel aput jing jeng vangin, Pumhat’a Pathen to kibah ding agel
naisaipoi; Ama chamtah-in keohel’in akilhan, Soh lim le mel akivon jon, Mihem
khat bangin ahung umin, Mihem bangin mihem mel’in ahung kilah-in, Thina chan
geiyin achamtah-in akineosah-in, Thingpel’a thina chan geiyin thun anunge.
Hijeh a chu Pathenin Ama chu munsangpen chungvuma akhansanga, Min jouse sanga
minthangpen apeh ahin; Hijeh a chu van le leiset chule leiset noiya cheng
jousen Dilsua Jesu min’a chibai aboh diu; Chule lei jousen Pa Pathen loupina
dinga Jesu Christa chu, ‘Pakai’ tia aphondoh cheh diu ahi.” (Philippians
2:5-1 1).}
Mihem
ahungso masang chun Jesus Christ chu ’’Pathen limpu ahi’’ (chang.
6). Ati’la pat Jesu Christa chu Pathen hi’na nei anahi, Pathen’a ana umjingsa (ahiloule
ana umkop), chule, Pathen (essential Deity) ahi’na umjing chu beitheilou ahi.
Pathen thaneina (Divine) aneina chu, anei jingsa ahijeh ahi. Ama hi Pathen ahi.
Ama
’’ Pathen to
kibanga um chu hunama kila hilouding hijongle’’ (chang.
6). Tonsot Chapa chun Pa tobang hiding chu dandihlouva hunama kila ahisah poi.
Pathen to-kibahna chu hunama akilah ahipoi. Tonsot’a pat’a aneijingsa, itobang
thaneina’n jong alahpeh thei ahipoi. Mihem ahung kisoh achu Pathen Thaneina
anei chu ahin dalhapoi, vana adinmun le aloupina bou chu ahin dalhah ahi.
Christian
lah a, ahina diu bep kalvala, hetna sang kisa tampi um jeh a loi chomchom hung
umdoh kha ahi. Hiche jeh achu Solchah Paul in Philippi mite koma lekha hi athot
ahi. Lekhathot lhanpi ho bangin, thuhil dihlou(false doctrines) ho asosal pon,
Pakai Jesu Christa nunchan hi Ama tahsanten kineosahna, eima ding gellouva
midang ding gelna le khohsahna lam dola juiding ahina asei joh ahi.
(1) ‘’ Ama minthanna din abolpon.” Pathen chu Ama chamtah a keuhela
hung kilha’a ahi! Mihem ahung kisoa chu Pathen Hi’na (His Deity) chu beiya
ahipoi, ajeh chu Pathen hi kikhel theilou (immutable) ahi. Hijeh achu, Pathen
ahi’na chu beiya ahipoi. Pathen Chapa hijing; Pathen hijing ahi mihem hija
leiset hinkho aman sung jenga jong chu; tua jong vana Pathen Chapa hija, tonsot
geiya jong hijing dinga ahi. Ama hi ‘’Jesu Christa, janhi, tuni le tonsot geiya
abang hijing ahi.” (Hebrews 13:8).
(2) ‘’
soh lim akivonin.’’ Hitia
Jesu hung um chu Ama chamtah a, lungsetna le khotona kidangtag nei jala uma
ahi, Hatchungnung Pathen hung kinemsah a soh lim ahungput ahi. Houding, jending
ahina dola hung kilang louva, midang jenleding noma hung kilang joh’a ahi.
Tonsot’a loupi jing ahi’na kiletsahpi lou le jenledia kilang louva, kineosah le
minjen noma hungjo ahi. ‘’Mihem Chapa hi jen dinga hung ahipoi, ajen ding le
mitamtah huhhingna dinga Ama hinna toh a hung joh ahi.’’ (Matthew 20:28).
(3) “mihem
tobang ahung kisoh in.” Hiche
hin mihem lhingset ahina aphondoh ahi. Mihem tahsa le thisan hi ahung nei
khompi ahi.(Hebrews 2:14). Limchom ahungput vangin, Pathen (Deity) ahi’na chu
abei dehpoi,hichepet le tuni geiya jong Pathen chule Mihem hijing ahi, Pathen
chule Mihem(both God and Man), Pathen thaneina nei chule mihem lhinlelna nei(Divine
and human),Pathen lhingset chule Mihem lhingset ( perfect in His Deity and
perfect in His humanity) ahi.
(4) ‘mihem
chonna banga chonin akimu’n” Vannoiya
ahung chun, Christa chu achenkhompi hoto akivop in, akikoi kang chompoi. Hitia
chu, mihem tahbeh ahi chu mijouse mu’un akilahsah’e. I-Pakaiyu mihem hi’na
danglam jep kimudoh’a chu; ijakai ahitheina le chonset neilou ahi’na chu ahi. Mihem
ahi’na in Dan thunoiyin aumin, hinla, Da apalkeh poi. Mihem ahi’na in lamli in
lhep in ana um’e eiho bang in (I John 2:16), hijongle, lhepna ato hochu agel,
athusei, ahiloule athinbolset jeh’a ato ahipoi.
(5) “Ama
chamtah-in akisunemin” Hitobanga
ama le ama ki sunem hi vannoiyin amu khapoi. I-Pakaiyu nemsah dan chu Ama lungdei jouse seplha’n vana
Apa lungdeiyin akipedoh thenghel jeng in ahi. Ama lungdei chu Apa lungdei bol
ding chu ahi, hijehchun, aphotchetna’n, “Ama lungdei chu kabol jing’e” (John
8:29) ati theiyin ahi. Tonsot Pathen Chapa mihem tahsa-phea gan-ina ahungpen
jeng chu jachat-umtah ahi, chubana, in-lhama chenga, milham-gel nu-le-pa
seiletna’a um ahikit nalai set’e. Pathen chu ‘’ chonsetpo tahsaphe nei limpua Achapa
hinsolpa chu ahin, chule, hichu, chonset lhatdohna ding ahi’’ (Romans 8:30). Hiche
tonsot thil umdol Ama le eiho het a
phongdoh dinga thuheng um chasun chu “Ama Achamtah in aki sunem’e”ti bou ahi.
(6) “thina
chan-gei tona’n thupeh nit in”. Kidang tahbeh ahi! Hichea hi Pathen-mihem
chu thia ahitai. Pathen thi-a thi am, ole, mihem thi-a thi am? Pathen-mihem thi
in athi in ahi. Adam masa chun thupeh anangai hile ‘hinna’ hidin ahin, hinla,
thupeh anit-lou jeh in thina asoh tan, Adam nunung hin thina geiya thupeh anit
ngaiya ahitai, chutilebou, Adam masa chilhah ho huhhingna chang thei diuva ahi ‘’thina’a
kona hinna’’ (John 5:24 R.V.). ‘’Adam jeh a mijouse athi ahin,Christa jala
mijouse kihinsah ding ahiuve” (1 Corinthians 15:22). Gucha-michom ho thina
gimnei tah a cross chunga Ama chamtah a ahung thi ding chu, michonseho huhdohna
dinga Pathen thilgonsa mong anahi, chule, I-Pakaiyu chu Achamtah a kipelut
jenga anahi. Thupeh nitna lhingset ahi.
(7) ‘’
. . . thingpel’a
thina chan geiyin thupeh anit in ahi.” I-Pakaiyu
thi bang hin kima athi khapon, tua kona jong koima hitia chu thilou ding ahi.
Midang hojong cross chunga athinai, hinla, Jesu , tonsot Pathen Chapa vang hi,
ama chamtah’a le nopna neiya hitobang gucha-michom ho thibanga hi thia, cross
chunga thina chan-geiya hungthia anahi. Agam sung mite chun cross’a thi chu da-umpena
ana gel’u ahi.A Danthu’va kijih dan chu, “Aki khailih chan chu Pathen sapsetna change
ahi’’ (Deuteronomy 21:23; cf. Galatians 3:13). I-Pakaiyu chu athi keu mai
ahipoi, hinla, gucha-michom le achonsepen ho chonset chan-gei pohgih poa thia
ahi. Van a loupina’a kona leiset chonset muna hung kumlha’a, jachat-umtah a
mihem’a hung penga ahi.
(aban
jom umding)
No comments:
Post a Comment