Tuesday, 6 October 2015

PAKAIYA KINGAITEN HINDOL KHOH TAH INEIYUI

(Rom. 8:12; Gen. 1:28; 2:15)

          Mimasa Adam le Eve thusim hi ivet leh hindan khoh tah anei lhon’e ti imuve. Pathenin Ama lim le melpu-a asem keo hilouvin, itobanga hinkho aman lhon ding ham phatah in aseipeh-e. Chule atoh diu le Athilsem dang ho jouse chunga mopo ahina lhon jong aseipeh-e. Pathen thupeh apalkeh masangse lhonin hindan khoh tah anei lhon bangin hinkho amang lhon’e.

          Adam le Eve in hindan khoh tah anei lhon’e tihi Pathenin phatthei aboh lhonna thuchenga konin akimudoh theiye. “Chiphan pung lhonin, nason napah lhon leiset hung dim hen, twi lah-a nga jouse le vachatem leiset chunga ganhing namkim chunga hung vaihom’u hen,” (Gen. 1:28). Hitobanga hi amani phatthei abohna chunga mihempa (Adam) chu aleibol ding le angah din Eden hon sunga akoi tai (2:15) ti imuve. Hitobang hin Adam le Eve chu Eden hon’a nomsa tah-a um jeng dinga sem hilouvin, hindan khoh tah anei lhon subulhit dinga Pathenin asem’a, Eden hon sunga akoi ahi ti iheuve.
          Adam le Eve banga eiho jong Pathenin eisem lona pen’u hi Athilsem jouse chunga thunei ding, vaihom ding chule Athilsem ho vetup dinga sem ihiuve. Pathen doumah bolding hilouva apankhompi phatah cheh hidinga mihemte hi asem ahi. Hinla hindan khoh tah ineiyu le Pathenin eisem lonau mitam tah-in akisumil tai. Ibol’a thilsem ho, thing le go, song, hampa louhing, hui le twi chule adang dang ho thudol’a chihna le hetna nei (Ecologist) hon thilsem ho ading banga umthei talou (ecological imbalance) thu hi tulaiya hatah-a alhangsap’u ham ? Ajeh pipen chu mihem ten hindan khoh tah aneiyu asuhmil khah jeh-u ahi. Pathen thilsem semhoibe le semphatbe sangin suhsetna lam hin mihem ten pan ahalah jotai. Hiche ho jouse hung konna hi thildang ima jeh ahipon, neipap kilosetna le du-amna ho jeh ahi.
          Lunggel thei jousen veleu hen tulai leiset khantouna hi anasa lheh jenge. Khantouna ho lah hin aphachom tamtah jong um’inte. Hinla Pathen deidol’a khantouna hohi machal hinam ? ti hi gel angaiye. Tulai vannoi khantou machal dan hi ivet leh nasatah-a channa ho jeh-a ninglhinna umdoh (economic gain by environmental loss) dan’in akilang’e. Hiche thudol’a het dinga khoh pen tah chu mihemte hi Pathen thilsem ho chunga ‘Master’ ding hilouva ‘owner’ (aneipa) joh ihiuve. Ajehchu Athilsem jouse Pathenin mihempa Adam khut’a apehdoh ahitai. Shiv Khera in mun khat’a amihilna-a chun - “leiset chung hi mun phapen’a semdoh ding” (to make this world a better place to live) ti hi katup ahi anati. Ama gel tobang cheh hi mitam tah-in gelcheh le leiset hi tusangin ajat tamtah-in hoijon tin vetnom um’inte.
          Hiche leiset’a hinkho ichan iman diuham koiman ihepouve. Sot tah hihen chomcha hing ding hijong leuhen, hindol khoh tah ineiyu sumil poute. Hindol khoh tah anei geldoh jousen damlaini phat chomcha anei sunga thilpha abol’a napha atoh ding ahi. Kah lah-a mipha, milungdih ana umhih hen miphalou jeng vaihomna hitale leiset le asunga thilsem hohi vutvaiyin leng tante. Leiset pumpi-a mithem kikhom hon, leiset damtheina dinga achepiu thupi chu - “Development without destruction” (suse louva khantouna) ti ahi.
          Exodus lekhabu sunga hin Israelte Egypt-a asohchan’u thusim imuve. Hiche Egypt gam’a hi kum 430 bang sohchang ahiuve (Exo. 12:40). Pathenin Amite chu ibol’a kumsot tah sung migam’a asohchan sah ham ? tia gel le ngaito kium’inte. Asohchan nauva hinkho man chu nomsam ponte. Hinla hiche tobang mun’a kona hi Pathenin Aloupina le Athahat chule Athilbol theina chu amusah nom chi. Hiche tilouvin jong Egypt mite mitmu-a hindol khoh tah aneiyu chu Pathenin asuhlah sah nom ahi.
          Hoilai mu’a um jongleu Pakaiyin Ama-a kingai jingte chu Ama toh phat tin’a kihoumat jing din angeh-e (Exo. 5:3). A-Pathen’u ahoulou tengu achung’uva gentheina le hesohna tincheng ahung lhung ji-e ti hi Pathenin Egypt miten hedoh leu ti adei ahi. Kum tampi acham sung’uva hi Israelte Pathen chu pathen dang toh akibah louna Amite-a kona Pathenin asuhlah nom ahi. Hijehchun, Israelte hin Egypt gamsung, asohchan nau mun jenga jong hindol khoh tah aneiyuve ti akimui. Hiche banga hi tulai Houbung miten jong leiset setna le phatlouna dimset mun’a jong vannoi mite hindan hilouva hidan chombeh-a hing dinga mopohna nei ihiuve ti geldoh-ute. Hitia chon dinga chu Paul’in hindol khoh tah ineiyuve ti eihetsah-u ahi.


~~~

No comments:

Post a Comment