Friday, 30 August 2013

KTS-01: CHIHNA-GIL NEITHEI AHI

 ‘Chihna’ thu-guh nahet nomle, hiche hi, lunglut tah in, tao-to thon simin –

 “Chihna kimu ho hi mi nunnom ahiuve, hetthemna neiho jong; ajehchu, chihna le hetthemna nei hi dangka sanga lujo le sana sanga alamdoh tamjo (phachomjo) ahi.”(Proverbs 3:13-14)

Chihna hisongmantam sangin alujon, na ngaichat dang ho chuto tethei ahipoi.” (Proverbs 3:15)
Hinkho-sotna hi chihna khut jetlama aumin, aveilamin haona le jakaina aume.” (Proverbs 3:16)
Chihna hi achena jouse anomin. Alampi jousea lungmonna le chamna aume.” (Proverbs 3:17)
Chihna hi Ama neiho din ‘hinthing phung’ ahin, Ama kolchah jouse chu anunnom jiuve.” (Proverbs 3:18)
Thuchihbu (Proverbs) hin ‘Chihna’ (wisdom) atihi ‘Pathen Lhagao’ (Kitepna Thah a ‘Lhagao Theng’ jong akiti) ahi.
Na natohtheina chu ipi ham?
Na lunggel akon hilou ham?
‘Lunggel’ itile ahopjoupoi, na ‘lhagao’ jal ahi.
Lunga nadeijala nungah chu nahin jola nakideipi, nakichenpi hilouham?
Von phatah nachoh lona chu lunga nadeiya kon hilou ham?
Toh-hahsa natoh ngamna, Lekha sangtah nasim lona chu nalunga nangap le nadei-nanop akona hilou ham?
Natoh, thil kibol jouse hi ato-hinsona (ahinbolsah, ano-a) um a ahi.
Sir Isaac Newton chun (Law of Motion) ‘Achatloh, kitol, jouse hi ‘atoson’ uma ahi” anati banga chu, lung (lhagao) in ahin tosot jeh a thil kibol (action) jouse hi umdoh ahi.
Natoh, thil kibol jouse hi ahin-sona (tha hinpea) chu lungsunga ‘lhagao’va kon ahi.
Pathen in na atohna, athahat hi ‘Ama Lhagao’ (Pathen Lhagao) akon ahi. Anatoh kilahna le kiphongdoh hi ‘Ama Lhagao’ ahi.
Semtil in ‘Pathen Lhagao’ chu tuipi thim chunga aumin,” Vah hung um hen” atile ‘Vah’ chu ahung umtai. (Genesis 1:1-3)
Gideon chunga Pathen Lhagao apansan ahile, galte nasatah in ajoutai. Samson sunga Pathen Lhagao aumin, Samson in melmate chu kichepnan anei jitai. Pathen lungdeilou abol (asama hatna um aseidoh phat in) Pathen Lhagaovin adalhatan ahile Samson chu atha-hat abeitan, milham bangbep ahitan, amelmaten akantimuvin, akichep nauvin, amitteni akaldoh taove. Hinla, achainapen in Samson ataovin ahile Pathen in tha-hatna (Lhagao) ahinpen, Samsonin insangson chu aloilhun mipi tamtah athin, ama jong athitai. Ahinlai sunga melma atha sangin hichea atha chu atamjoi (Judges/ Thutan vaihomho simin).
Israel leng Saul chu Pathen Lhagaovin adalhah phat in, a ngola bang ahijitai. Pathen Lhagao chu David sunga achen jeh chun, Saul in iti tha ding atup vang in David chu ahoidoh peh in, Leng loupitah ahung hitai.
Leng Solomon in, Pathen koma ‘chihna’ athumin, Pakai along alhaiyin, ‘chihna’ (Pathen Lhagao) chu apen ahile hetna sangtah aneitai.
Pathen Lhagao chenna mi, chule, Pathen Lhagaovin mi apuitengle hetna jouse apetheiyin, thilse peldoh in apha, Pathen lungdeilam abolsah in, ama le mijosedin jong aphpen ahisah theiye. Hichu, tahsa le lhagao damna le kipa chamkimna, imalamjousea lolhinna ahidoh jitai.
Kitepna Lui (Old Testament) ahin ‘Pathen Lhagao’ akiti. Chule, ‘Pakai’ (‘The Lord’) kitipa hi leiset a ahungin mihem hinkho amangin hichepet chun ‘Jesu’ akitin, ‘Pathen Chapa’ tin jong akiseiye. Ama, Pakai, Jesu, Christ hi Leng le Huhhingpua kisanjouse chu ‘Pathen Lhagao’ hin aumpia, achenpi ding, alamkai ding ahi.(John 14,15,16; chule Acts 1 ven)
Jesu’n, “Apha (chihna –Pathen Lhagao, Lhagao Theng) chu thumleu chun, adang jouse jong, Vana um napauvin napeh diu ahi” ati.(Matthew 7:11)
Hijehchun, thildang jouse sangin, Leng Solomon bangin Lhagao Theng hi thum’ute. Ama’n ei-umpiule i-jakai hetna le ngaichat jouse eipeh diu ahi. Hiche, Pathen Lhagao theng chu neina dia Jesu Christa hi Leng le Huhhingpu dia kouva, kisanding ahi. Chutile, Pathen in A-Lhagao chu eipeh’uva, ol ol’a ei kaihoiyuva, hetna le themna, hatna le phatna tincheng eipeh diu, Jesu Christa tobang dia ei puihoi jing diu- tahsa le lhagaova i-ngaichat jouseu eipeh diu, kipahtah le nomtah a, tahsa le lhagaova damna eipeh diu ahi.
Tao’vute, “Pakai, chonse, hatlou le lhasam kahi. Kasetna, kalhinlelna jouse nei ngaidamin. Kadinga nahungthi-lona chu neipen, kachonset neingaidamin, chonsetgal najona thahat,na Lhagao Theng chu neipen. Ka Leng le Huhhingpu nahi. Kalungsung, kanun, kahinna ahin hung lengchang jing jengin, vai hung hom in, nadeilam hinkho neimansah in. Lha kanglouvin, nei umpin, nei panpi jingjengin, ei Huhhing ka Pakai Jesu naminin, Amen.”


Hitia chu nataole ‘Amen’ jih in. Chule, midang jong pesonin. Pathen in A-Lhagao Theng in na umi jing tahen.

No comments:

Post a Comment