‘Chihna’ thu-guh nahet nomle, hiche hi, lunglut tah in, tao-to thon simin –
“Chihna kimu ho hi mi nunnom ahiuve,
hetthemna neiho jong; ajehchu, chihna le hetthemna nei hi dangka sanga lujo le
sana sanga alamdoh tamjo (phachomjo) ahi.”(Proverbs 3:13-14)
“Chihna
hisongmantam sangin alujon, na ngaichat dang ho chuto tethei ahipoi.” (Proverbs
3:15)
“Hinkho-sotna hi chihna khut jetlama aumin, aveilamin haona le jakaina aume.” (Proverbs 3:16)
“Chihna hi achena jouse anomin. Alampi jousea lungmonna le chamna aume.” (Proverbs 3:17)
“Chihna hi Ama neiho din ‘hinthing phung’ ahin, Ama kolchah jouse chu anunnom jiuve.” (Proverbs 3:18)
“Hinkho-sotna hi chihna khut jetlama aumin, aveilamin haona le jakaina aume.” (Proverbs 3:16)
“Chihna hi achena jouse anomin. Alampi jousea lungmonna le chamna aume.” (Proverbs 3:17)
“Chihna hi Ama neiho din ‘hinthing phung’ ahin, Ama kolchah jouse chu anunnom jiuve.” (Proverbs 3:18)
Thuchihbu (Proverbs) hin ‘Chihna’
(wisdom) atihi ‘Pathen Lhagao’ (Kitepna Thah a ‘Lhagao Theng’ jong akiti) ahi.
Na natohtheina chu ipi ham?
Na lunggel akon hilou ham?
‘Lunggel’ itile ahopjoupoi, na ‘lhagao’
jal ahi.
Lunga nadeijala nungah chu nahin jola
nakideipi, nakichenpi hilouham?
Von phatah nachoh lona chu lunga
nadeiya kon hilou ham?
Toh-hahsa natoh ngamna, Lekha sangtah
nasim lona chu nalunga nangap le nadei-nanop akona hilou ham?
Natoh, thil kibol jouse hi ato-hinsona
(ahinbolsah, ano-a) um a ahi.
Sir Isaac Newton chun (Law of Motion) ‘Achatloh,
kitol, jouse hi ‘atoson’ uma ahi” anati banga chu, lung (lhagao) in ahin tosot
jeh a thil kibol (action) jouse hi umdoh ahi.
Natoh, thil kibol jouse hi ahin-sona
(tha hinpea) chu lungsunga ‘lhagao’va kon ahi.
Pathen in na atohna, athahat hi ‘Ama
Lhagao’ (Pathen Lhagao) akon ahi. Anatoh kilahna le kiphongdoh hi ‘Ama Lhagao’ ahi.
Semtil in ‘Pathen Lhagao’ chu tuipi
thim chunga aumin,” Vah hung um hen” atile ‘Vah’ chu ahung umtai. (Genesis 1:1-3)
Gideon chunga Pathen Lhagao apansan
ahile, galte nasatah in ajoutai. Samson sunga Pathen Lhagao aumin, Samson in
melmate chu kichepnan anei jitai. Pathen lungdeilou abol (asama hatna um
aseidoh phat in) Pathen Lhagaovin adalhatan ahile Samson chu atha-hat abeitan,
milham bangbep ahitan, amelmaten akantimuvin, akichep nauvin, amitteni akaldoh
taove. Hinla, achainapen in Samson ataovin ahile Pathen in tha-hatna (Lhagao)
ahinpen, Samsonin insangson chu aloilhun mipi tamtah athin, ama jong athitai. Ahinlai
sunga melma atha sangin hichea atha chu atamjoi (Judges/ Thutan vaihomho
simin).
Israel leng Saul chu Pathen Lhagaovin
adalhah phat in, a ngola bang ahijitai. Pathen Lhagao chu David sunga achen jeh
chun, Saul in iti tha ding atup vang in David chu ahoidoh peh in, Leng loupitah
ahung hitai.
Leng Solomon in, Pathen koma ‘chihna’
athumin, Pakai along alhaiyin, ‘chihna’ (Pathen Lhagao) chu apen ahile hetna
sangtah aneitai.
Pathen Lhagao chenna mi, chule, Pathen
Lhagaovin mi apuitengle hetna jouse apetheiyin, thilse peldoh in apha, Pathen
lungdeilam abolsah in, ama le mijosedin jong aphpen ahisah theiye. Hichu, tahsa
le lhagao damna le kipa chamkimna, imalamjousea lolhinna ahidoh jitai.
Kitepna Lui (Old Testament) ahin ‘Pathen
Lhagao’ akiti. Chule, ‘Pakai’ (‘The Lord’) kitipa hi leiset a ahungin mihem
hinkho amangin hichepet chun ‘Jesu’ akitin, ‘Pathen Chapa’ tin jong akiseiye. Ama,
Pakai, Jesu, Christ hi Leng le Huhhingpua kisanjouse chu ‘Pathen Lhagao’ hin
aumpia, achenpi ding, alamkai ding ahi.(John 14,15,16; chule Acts 1 ven)
Jesu’n, “Apha (chihna –Pathen Lhagao,
Lhagao Theng) chu thumleu chun, adang jouse jong, Vana um napauvin napeh diu
ahi” ati.(Matthew 7:11)
Hijehchun, thildang jouse sangin, Leng
Solomon bangin Lhagao Theng hi thum’ute. Ama’n ei-umpiule i-jakai hetna le
ngaichat jouse eipeh diu ahi. Hiche, Pathen Lhagao theng chu neina dia Jesu
Christa hi Leng le Huhhingpu dia kouva, kisanding ahi. Chutile, Pathen in A-Lhagao
chu eipeh’uva, ol ol’a ei kaihoiyuva, hetna le themna, hatna le phatna tincheng
eipeh diu, Jesu Christa tobang dia ei puihoi jing diu- tahsa le lhagaova
i-ngaichat jouseu eipeh diu, kipahtah le nomtah a, tahsa le lhagaova damna
eipeh diu ahi.
Tao’vute, “Pakai, chonse, hatlou le
lhasam kahi. Kasetna, kalhinlelna jouse nei ngaidamin. Kadinga nahungthi-lona
chu neipen, kachonset neingaidamin, chonsetgal najona thahat,na Lhagao Theng
chu neipen. Ka Leng le Huhhingpu nahi. Kalungsung, kanun, kahinna ahin hung
lengchang jing jengin, vai hung hom in, nadeilam hinkho neimansah in. Lha kanglouvin,
nei umpin, nei panpi jingjengin, ei Huhhing ka Pakai Jesu naminin, Amen.”